Een complete gids voor de architectuur in Sao Paulo

2024 Auteur: Cyrus Reynolds | [email protected]. Laatst gewijzigd: 2024-02-08 22:44

Sao Paulo is de thuisbasis van enkele van de beroemdste gebouwen in Zuid-Amerika. Terwijl de stad neogotische en koloniale architectuur vertoont, zijn het de gebouwen die zijn gebouwd door de beroemde modernisten van Brazilië, zoals Oscar Niemeyer en Lina Bo Bardi, evenals de hedendaagse structuren van de levende legende Ruy Ohtake, die Sao Paulo tot een hotspot voor architectonisch toerisme maken.

In de 20e eeuw werd Braziliaanse architectuur bijna synoniem met modernistische architectuur, een minimalistische benadering gericht op vorm volgende functie, gebruik van beton en glas als bouwmaterialen, en strakke lijnen. Terwijl de door Niemeyer ontworpen stad Brasilia hier het affiche van is, bevat Sao Paulo enkele van de meest bekende modernistische werken die in het land zijn geproduceerd: Edifício Copan, Sesc Pompéia en het MASP. De hedendaagse Braziliaanse architectuur is sterk beïnvloed door deze concepten, maar er zijn breuken, niet alleen in ontwerp maar ook in ideologie, vooral in hoe een gebouw gelijkheid kan creëren.

Terwijl plaatsen zoals de Copan en SESC zijn ontworpen om sociale hiërarchieën binnen hun muren op te lossen, helpen hedendaagse structuren, zoals Ohtake's Redondinhos, juist om dit idee buiten die muren en inde buurt (het aantrekken van nieuwe hulpbronnen en infrastructuur naar het gebied), waarbij de nadruk wordt gelegd op een manier waarop de Braziliaanse flavelas (sloppenwijken) in de praktijk en in het publieke bewustzijn kunnen transformeren in nucleos urbanos (stedelijke kernen).

Edifício Copan

In de vorm van een gigantische tilde, slingert Edifício Copan door het centrum van Sao Paulo en staat bekend om zijn originaliteit van ontwerp door Oscar Niemeyer en de rehabilitatie door de oude verzorger Don Alfonso. Toen het gebouw in de jaren vijftig voor het eerst in gebruik werd genomen door de Pan American Hotel Company, bevond Sao Paulo zich in een bouwhausse en nam de verticale expansie toe. Niemeyer verzette zich tegen de norm en koos voor zijn geliefde kronkelige lijnen, waardoor de Copan zich onderscheidde van zijn slappe wolkenkrabberburen, een horizontale kolos met 1.160 appartementen en een eigen postcode. Na voltooiing veranderde de Copan en de omliggende wijk echter drastisch en werd het een centrum van drugsdeals en prostitutie. Toen Don Alfonso in de jaren negentig de conciërge van het gebouw werd, verdreef hij de misdaad, plande en zorgde hij voor financiering voor de fysieke restauratie en werd hij een kleine beroemdheid in het proces. Momenteel huisvest de Copan 4.000 inwoners en 70 bedrijven.

Sesc Pompéia

Toen de Italiaans-Braziliaanse architecte Lina Bo Bardi een voormalige drumfabriek kreeg en de opdracht kreeg om er een gemeenschapscentrum van te maken, begon ze het te renoveren met het idee om een vrije ruimte te creëren, niet alleen gemakkelijk toegankelijk, maar ook eigendom van de overheid enook genoten. Ze voegde torens en loopbruggen toe om ze met de oorspronkelijke structuur te verbinden, waardoor een reis van de kleedkamer naar de tennisbaan een nieuwe ervaring werd, met heel Sao Paulo eronder verspreid. Ze creëerde er nieuwe ruimtes in door kamers met dunne betonnen muren te verdelen en een binnenrivier te installeren om er doorheen te kronkelen. Het resultaat van haar zorgvuldige planning was een ruimte waarin alle leeftijden die deelnemen aan allerlei interesses naast elkaar konden bestaan zonder hiërarchie. Naast een promenade die bekend staat als 'het strand', bevat het complex een theater dat beroemd is in tweeën gesplitst, zwembaden, een cafetaria, een bibliotheek, tentoonstellingszalen en een schaakgedeelte.

Museu de Arte de Sao Paulo (MASP)

De opvallende rode pieren van het Sao Paulo Museum of Art (MASP) omlijsten de glazen doos boven de Avenida Paulista, zwevend en omarmen een onbeweeglijke, beschermende aanwezigheid voor iedereen die zich eronder verzamelt. Ontworpen door de briljante Lina Bo Bardi, toont het museum niet alleen kunst, maar dient het ook als een facilitator van de creatie ervan. Bands, schilders en bewegingskunstenaars treden op in het muurloze gedeelte op de begane grond van MASP, dat dienst doet als openbare ontmoetingsruimte. Bo Bardi combineerde zowel modernistische als brutalistische elementen in het ontwerp en breidde haar populistische stijl uit in de presentatiemethode van de galerijtentoonstelling van het hoogste niveau. De open plattegrond toont stukken die zijn ingekapseld in eenvoudige glazen panelen, waardoor de hiërarchie die door musea wordt gebruikt bij conventionele weergavemethoden wordt opgeheven.

Hotel Uniek

Een modernistische watermeloen en geliefde creatie van de Japans-Braziliaanse architect Ruy Ohtake, het Hotel Unique trekt gasten en feestvierders naar de Avenida Brigadeiro om zijn vorm te bewonderen en te drinken in de bar op het dak. Ohtake, beroemd om vele andere gebouwen zoals de Braziliaanse ambassade in Tokio, bouwde het Unique als een hotel met 95 kamers, elke verdieping met meer dan de onderste, vanwege de omgekeerde boogvorm van het gebouw. Van buitenaf kunnen bezoekers Ohtake's gebruik van negatieve ruimte onder het gebouw zien, terwijl binnen de vloeren van de kamers lijken te stijgen. Kamers bevatten meubels die zijn gemaakt om in hun specifieke vormen te passen: bedden die in de muur zijn ingebouwd en zelfs tafels zorgen ervoor dat een schuine vloer gelijk aanvoelt. Verblijf in Unique om er een meer afgerond beeld van te krijgen, of bezoek de Sky Bar om bij het robijnrode zwembad te zitten en een panoramisch uitzicht over de stad te zien.

Sao Paulo-kathedraal (Sé-kathedraal)

Gelegen in het exacte centrum van de stad aan Praça da Sé, pronkt de kathedraal van Sao Paulo met neogotische architectuur met een twist in de vorm van zijn koepel in renaissancestijl. Met een oppervlakte van 72.118 vierkante meter met een capaciteit van 8.000 personen, is het de op een na grootste kerk in de stad, niet alleen te onderscheiden door zijn groenblauwe dak, maar ook door zijn twee 300 meter hoge torens. Ontworpen door de Duitse architect Maximilian Emil Hehl, begon de bouw in 1913 maar eindigde pas in 1967. Binnenin zijn marmeren reliëfs van gordeldieren, cacaobomen en koffie een eerbetoon aan de flora en fauna van Brazilië, terwijl onder de kerk een enorme crypte met meersculpturen verbeelden bijbelse taferelen en katholieke heiligen. De crypte zelf is een echte who's-who van dode Brazilianen, met beroemdheden als Bartolomeu Lourenço de Gusmão, de maker van het ontwerp van luchtschepen, daar begraven in brons.

Ibirapuera-park

Ga naar Ibirapuera Park voor een greep uit het werk en de modernistische architectuur van de Pritzker Prize-winnende architect Oscar Niemeyer. Oorspronkelijk in gebruik genomen als onderdeel van de viering van het 400-jarig jubileum van de stad, ontwierp Niemeyer de gebouwen waarin nu het Afro-Braziliaanse museum, het museum voor hedendaagse kunst (MAC) en het museum voor moderne kunst (MOMA) zijn gevestigd. Door bezuinigingen moesten de gebouwen vereenvoudigd worden ten opzichte van hun oorspronkelijke plannen. Daarom wordt hun cumulatieve effect over het algemeen als groter beschouwd dan hun individuele, hoewel het Ibirapuera-auditorium met rode tong en de betonnen koepel van de Oca (die doet denken aan de hutten van inheemse Brazilianen) zeker op zichzelf opvallen.

Redondinhos

In de grootste flavela Heliópolis van Sao Paulo verrijzen 19 felgekleurde cilindrische gebouwen, ontworpen door de productieve architect Ruy Ohtake, vier verdiepingen boven de straat. Elk van de gebouwen bevat 18 appartementen zonder gangen, die opzettelijk op die manier zijn ontworpen nadat Ohtake zorgen had geuit bij bewoners over illegale activiteiten in de gangen van andere woningbouwprojecten. Ohtake voegde andere innovatieve accenten toe, waardoor ze een ronde vorm kregen en zowel direct zonlicht als ventilatie de gebouwen gemakkelijk konden binnendringen.

Averkeerde quote van Ohtake die zei dat Heliópolis het lelijkste deel van Sao Paulo was, leidde ertoe dat hij in 2003 een dialoog begon met de gemeenschapsleiders van Heliópolis. Hij werkte met de gemeenschap samen om nieuwe gebouwen voor Heliópolis te ontwerpen en werkte samen met een verfbedrijf om de bewoners praktische schildervaardigheden bij te brengen. Een enorme verfraaiing van Heliópolis volgde, en vandaag herinneren de heldere gele en diepe paarse tinten van de gevels aan deze relatie en de investering die de inwoners van Heliópolis in hun gemeenschap hebben gedaan.